Yetişkinler tarafından boşa geçen zaman olarak görülebilen oyun, çocuğun kendini, duygularını ifade edebildiği, yeteneklerini geliştirebildiği, yaratıcı potansiyelini kullandığım dil, zihin, sosyal, duygusal ve motor becerilerini geliştirebildiği en önemli fırsattır. Kısaca oyun, çocuk için en doğal ve en aktif öğrenme ortamıdır.
Çocuk için bu kadar önemli ve yararlı olduğunu ifade ettiğimiz oyun, ona araştırma, gözlem yapma, keşfetme, yeni beceriler geliştirme ve başarısızlık endişesi duymadan yeni ve değişik roller alma imkanı sağlar.
Ayrıca çocuk, arkadaşlarıyla birlikte oynadığı oyunda paylaşma, yardımlaşma, çevre ile olumlu ilişkiler kurma, kurallara uyma, başkalarının haklarına saygı gösterme ve sorumluluk alma gibi temel toplumsal kuralları da öğrenmektedir.
Çocuk için yaşamı öğrenme aracı olan oyun, onun fiziksel, duygusal, sosyal, zihinsel ve dil gelişimi açısından çok büyük öneme sahiptir.
ÇOCUKLAR İÇİN OYUN OYNAMANIN ÖNEMİ
Çocuklar oyun oynarken mutlu, hevesli ve dikkatlidirler.
Oyun sürecinde hata yapsalar bile düzeltme şansına sahipϖ olduklarının farkında olan çocuklar hata yapmaktan dolayı korku yaşamazlar bu yüzden çocuklar rahattırlar
Çocuklar oyun oynarken çevresi ve dünya hakkında pek çok bilgi ve beceri öğrenirler.
Çocuk oyun oynarken çevresindeki pek çok kişiyi taklit eder. Bu da onlara yaşam tecrübesini arttırmak için olanak sağlar.
Çocuklar oyun yoluyla üzüntü ve sıkıntılarından kurtulurlar.
Çocuklar farklı özellikteki nesnelerle oynarken kavramları sayıları ve buna benzer pek çok bilişsel yeteneğini geliştirme imkânı bulur.
Oyun çocuğun kendi kişiliğini ortaya koymasında ve bazı olumlu özellikleri kazanmasında da yararlıdır. Özellikle doğru davranışların pekişmesi oyun yoluyla daha kolay sağlanabilir.
Birçok çocuk oyun sayesinde kendini karşısındakinin yerine koyarak düşünme (empati yapma) başkalarına saygı gösterme karşılıklı diyaloglarda kendi sorumluluğunu fark etme sabırlı olma kurallara uyma stresle baş etme becerisi kazanır.
Çocuk zaman zaman oyun içinde arkadaşları ile tartışabilir böyle durumlarda sorunlarını nasıl çözebileceğini öğrenir. Kimi zaman oyunun lideri kimi zamansa oyundan dışlanan kişi olabilir. Yaşadığı minik sorunları çözebilmeyi yine oyun yoluyla edindiği tecrübelerle kazanır.
Oyun çocukların kişilik gelişimini olumlu yönde pekiştirir.
ANNE-BABA-ÇOCUK İLŞKİSİNDE OYUNUN YERİ
‘Oyun’ çocuğun dünyasında kendini ifade etmesi yaratıcı becerilerini geliştirmesi ve iyi vakit geçirmesi kadar anne-baba ilişkisindeki pek çok çatışmayı çözmek ve bir uzlaşma ortamı yaratmak için en önemli alanlardan biridir.
Anne-babanın çocuğuyla ilişkisinin¨ önemli bir kısmı oyun aracılığı ile gerçekleşir.
Oyun oynayarak¨ anne-babalar başka türlü hiçbir yolla olamayacağı kadar çocuklarına yaklaşabilirler ve onları keşfetme fırsatı yakalarlar.
Anne-babalar¨ çocuklarıyla oyun oynarken hem onlarla güzel vakit geçirmek hem de onlara bir şeyler öğretmek amacı güder. Özellikle çocuklarıyla paylaşacak vakti kısıtlı olanlar gün içinde onlara vermek isteyip de veremediği ‘her şeyi’ birlikte oynadığı oyuna sığdırmaya çalışır.
Anne-babanın çocuğuyla ilişkisinin önemli bir kısmı¨ oyun aracılığı ile gerçekleşmektedir. Bu yüzden çocuğuyla ilişkisini daha olumlu bir hale getirmek isteyen anne-baba ilk önce çocuğuyla oynadığı oyunu olumlu bir hale getirmelidir
OYUN OYNAMASI İÇİN ÇOCUĞU DESTEKLEME YOLLARI
Çocuğun oyun oynamasını sağlayacak ortamlar düzenleyin!
Çocuğu açık havada ve yaşıtları ile oynamasını desteklemek parklara götürün arkadaşları ile oynayabileceği ortamlar hazırlayın!
Oyun oynarken çocuğun rahat hareket etmesi ve üzeri kirlenince kızmamak için uygun kıyafetler giydirin!
Çocuğun oynadığı oyunun süreci hakkında konuşarak yaratıcılığı dil gelişimi kendini ifade etme becerisini destekleyin!
Çocuğun oynadığı oyunu olumlu pekiştirerek sorular sorarak onu destekleyin!
Çocuğunuz oyun oynarken negatif bir davranış sergilediğinde görmezden gelin!
Çocuğa hayal gücünü ve yaratıcılığını zenginleştiren oyuncaklar alın!
Her gün düzenli olarak (15-20 dakika ) sadece çocukla oyun oynayın. Ancak oyunun kurallarını onun koymasına izin verin!
Oynadığı oyunlara çocuğu olumsuz eleştirmeden katılın!
Çocuğunuz oyun oynarken ortaya koyduğu ürüne değil neler yaşadığı nasıl zaman geçirdiği ve neler öğrendiğine bakın!
Çocuğunuzun yaptıklarını gördüğünüzü ve bunlarla ilgilendiğinizi ona belirtin. ‘Arabanı çok dikkatli kullanıyorsun’ gibi.
Onun yaptıklarından ya da söylediklerinden hoşunuza gidenleri sözel olarak ödüllendirin.‘Yaptığın kuleler çok hoşuma gitti’ ya da sadece ‘Aferin!’ diyerek ödüllendirebilirsiniz.
Olumlu mesaj veren oyunlar oynayın!
ANNE BABALARIN OYUNCAK SEÇİMİNDE DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
Anne-babalar çocuğun yaşına uygun oyuncaklar almalıdır.
Okul öncesi dönemdeki çocuklara oda setleri mutfak setleri doktor muayene aletleri tahta bloklar kova tırmık kürek resim defteri boya kalemleri oyun hamuru yaşına uygun lego ve yap-boz alabilirsiniz.
Çocukların yumuşak oyuncaklardan çok hoşlandıklarını sarılma ihtiyaçlarını karşıladıklarını unutmayıp evde ayıcıklar köpekçikler için yer ayırabilirsiniz.
Oyuncak alırken cinsiyet ayrımı gözetilmemelidir. Yani kız çocuklarına hep bebek erkek çocuklarına ise araba almak gibi. Çünkü her çocuk değişik oyuncaklarla oynayarak farklı deneyimler kazanır.
Farklı tür oyuncaklar almaya özen göstermek gerekir.
Pahalı ve elektronik oyuncaklardan ziyade çocuğun yaratıcılığı ve hayal gücünü geliştirici oyuncaklar almalısınız.
Oyuncağı çocukla birlikte onun seçmesine izin vererek almalısınız.
Çocuklarla birlikte oyuncaklar üretebilirsiniz çocuğun kendisinin yaptığı oyuncak daha çok hoşuna gider ve onunla daha uzun oynayarak zevk alır.
Evinizde çocuğunuzun oyuncaklarını açık raflarda saklayın. Kutu sandık gibi kapalı çocuğunuzun içine girip kalabileceği yerler tehlikeli olabilir.
PROF. DR. MÜCAHİT ÖZTÜRK
